Links
--
De directe aanleiding om bijna 75 na dato dit verhaal op te tekenen is het besluit van de gemeente Geldrop om 2 straten te vernoemen naar plaatselijke verzetshelden uit de periode 1940-1945: Harry van Gestel en Jan Heurkens.
Als familieleden van deze verzetshelden staken we mei 2019 onze koppen bij elkaar en inventariseerden wat we nog wisten (door overlevering), nog hadden uit die periode, wat al was vastgelegd of wat we nog zouden kunnen opdiepen uit de archieven die in het verleden zijn aangelegd en stelden ons de vraag: wat kunnen we daarmee doen.
Besloten is een poging te doen om de beschikbare informatie te verzamelen en toegankelijk te maken.
Bij de keuze van het thema wilden we wat verder gaan als juist deze twee personen waarnaar in Geldrop anno 2019 straten worden vernoemd en we besloten van het gedicht van Theo Heurkens uit te gaan: Deze ging over de 18 verzetshelden die op 9 augustus 1944 in Vught door de bezetter zijn vermoord. Door deze keuze maken voegen we aan Harry van Gestel en Jan Heurkens nog 16 verzetshelden toe.
Deze 18 personen zijn alle op 9 augustus 1944 in Vught rond 21h00 door de bezetter vermoord.
Ook besloten we nog een verzetsheld toe te voegen die in Geldrop reeds met een straat is vereerd: Burgemeester van der Putt
24 april 2022 : De Commissie van Yad Vashem heeft besloten de volgende personen te erkennen als Rechtvaardigen Onder de Volkeren
2023-10-08 yad vashem onderscheiding
Dit voornamelijk voor hun hulp aan het Joodse gezin Ornstein. (Moeder, 2 zoons en een dochter, de vader Leo Ornstein werd wegens zijn joodse afkomst in november 1940 als hoogleraar in Utrecht ontslagen en werd hem de toegang tot zijn laboratorium ontzegd. Hij stierf op 20 mei 1941 aan hartklachten )
De artikelen en andere documenten hierover:
2022-04-29 artikel eindhovens dagblad
2022-04-30 artikel omroep brabant
2023-09-13 uitnodiging uitreiking yad vashem
2023-09-13 programma uitreiking
2023-09-14 uitreiking krantenartikel ed
de links naar de oorspronkelijk publicaties.
De leden van het Joodse gezin Ornstein zaten gedurende de Oorlogstijd afzonderlijk ondergedoken bij de bovengenoemde gezinnen. Eerst had de familie de verzonnen schuilnaam van der Steen (afgeleid van Ornstein) aangenomen, maar later werd de naam van den Broek gebruikt. De eigenlijke familie van den Broek was op een bepaald moment naar Suriname geëmigreerd zonder zich in Nederland uit te schrijven (of de uitschrijving is met opzet niet verwerkt). Daardoor kon de identiteit relatief veilig gebruikt worden voor een officieel identiteitsbewijs en een schoolinschrijving.
Een erkenning / de redding moet voldoen aan de navolgende criteria van de Commissie van Yad Vashem:
Herdachte groepen:
Verzetsstrijders uit de periode 1940-1944 woonachtig in Geldrop en omgeving en met name zij die gefusilleerd zijn op 9 augustus 1944 in Vught.
Ontwerper:
Guido van Vliet
deze legt hier de laatste hand aan het monument
2020-10-26 toespraak onthulling verzets monument geldrop
2020-10-26 krantenartikel onthulling
Onthulling:
26 october 2020
onthulling: met beperkte kennisgiving vooraf (vanwege Corona) .
Vorm en materiaal
Het monument is een uit witte Franse kalksteen (Savonniere steen) gehakte structuur van 70 cm, geplaatst op een ca 90 cm hoge sokkel.
Locatie: Op de hoek Harry van Gestelstraat en de Mierlose weg (51.4273, 5.567)
Symboliek : Zoals hieronder is verwoord door de ontwerper
Een man loopt door de straat.
De storm huilt dreigend over de huizen.
Hij kijkt niet op of om.
Zijn hoed bedekt zijn gezicht.
De man is onherkenbaar.
Of is het een vrouw?
Wat drijft deze mens?
De omstandigheden zijn benard.
Het gevecht lijkt vaak hopeloos.
Maar er is de missie om de wereld beter te maken.
Het is de verzetsstrijder.
Maar hoe of wat of waar, daar krijgen we geen vinger achter. Het Uitzonderingsbureau voor Joodse Philipsmensen moet al in 1941 in werking geweest zijn.
Eind oktober worden de straatnamen die de gemeente Geldrop-Mierlo naar twee verzetshelden heeft vernoemd, op het voormalige Twekaterrein, onthuld. Deze website gaat over de groep waar deze twee mensen deel van uitmaakten
Deze verzetsmensen hielpen onder meer Joodse vluchtelingen aan onderdak en probeerden ze in veiligheid te brengen, onder meer via de boerderij Het Huisven van de familie De Koning aan de Huisvenseweg in Heeze. Beide mannen overleefden het niet: ze werden verraden en in augustus 1944 gefusilleerd.
In het boek Duet Pathétique van het Joodse echtpaar Sophie en Joop Citroen vonden we een verhaal over het SOBU. Philips haalde Joodse medewerkers naar Eindhoven en stelde ze daar aan. Omdat ze 'onmisbaar' waren zouden ze niet weg kunnen, naar de dodenkampen van de Duitsers.
Ook werd een poging gedaan om de groep in veiligheid te brengen in een van de vrije Europese landen. Toen dat in 1943 niet doorging, was het advies helder: wegwezen in plaats van je aan te melden voor Kamp Vught. En dat liep vaak via de groep van Heurkens en Van Gestel. Daar waren ook andere Philips-mensen bij betrokken. In Kamp Vught maakten in totaal zeshonderd Joodse medewerkers die niet wegkwamen, deel uit van het zogenaamde Philips Kommando. Een deel werkte later ook in Duitsland aan speciale producten. Zo'n vierhonderd van hen overleefden de oorlog.
We zijn nu op zoek naar mensen die nog iets weten van het SOBU toen dat nog in Eindhoven zat. laat een bericht achter via de contcat pagina op deze website
Deze tekst is iontleend aam een krantenartikel van de hand van MICHEL THEEUWEN verschenen in het Eindhovens Dagblad van 16 october 2020
Een aantal video uit het YouTube domain :
2013-01-01 kamp vught video (2013)
2019-06-22 kamp vught video leven
2019-06-22 kamp vught video ontruiming
2019-06-22 kamp vught video (kort)
Barak 1B is de laatst overgebleven barak van het voormalige Konzentrationslager Herzogenbusch: uniek oorlogserfgoed en plaats van herinnering. Barak 1B is de plek bij uitstek, waar Nationaal Monument Kamp Vught de gelaagde geschiedenis van deze historisch zo beladen plaats kan tonen.
De fusilladeplaats ligt op loopafstand van dit Nationaal Monument Kamp Vught, op de voormalige schietbaan van het Nederlandse leger. Op het gedenkteken dat op deze plek is opgericht staan de namen van 329 mannen die hier zijn geëxecuteerd.
In juni 1944 wordt de eerste gevangene in Vught gefusilleerd. Op 16 september worden vanuit de gevangenis in Den Bosch vier mannen naar de fusilladeplaats gebracht en terechtgesteld; zij zijn de laatste slachtoffers.
Massale executies vinden plaats in augustus en september 1944, onder druk van het oprukken van de geallieerden.
Op grond van het op 30 juli 1944 door Hitler uitgesproken Niedermachungsbefehl komt alle rechtspraak tegen ‘saboteurs’ te vervallen en kunnen zij zonder enige vorm van rechtspraak ter dood worden gebracht.
De meeste ter door veroordeelde / op doden lijsten geplaatste gevangenen verblijven een dag in de bunkergevangenis van het concentratiekamp Vught, voordat de doodstraf wordt uitgevoerd. Het executiepeloton bestaat voor een groot deel uit Nederlandse SS’ers, belast met de buitenbewaking van het kamp. De gevangenen in het kamp kunnen de schoten horen.
Begin 1943 is hier ook een crematorium gebouwd voor slachtoffers van de bezettingsmacht in de gehele regio. Voordat het crematorium in bedrijf werden de mensen begraven en later opgegraven en gecremeerd.
Er waren twee vaste crematieovens en een verplaatsbare oven in het gebouw aanwezig. Tevens was er een sectiekamer in ondergebracht. Het crematorium is onderdeel van het "Nationaal Monument Kamp Vught". In het interieur zijn de crematieovens en de snijtafel in de sectiekamer nog aanwezig.
Na de oorlog is de as die in de diverse kuilen lag verzameld en in twee as putten herbegraven
in aanwezigheid van de burgemeester mevr Mittendorff, de familie van Jan Heurkens, de familie van zijn echtgenote (Bets van Grootel), de familie van de onderduikers Luuk en Thijs Ornstein, en de naaste buren van het “Jan Heurkenspad”: is op 9 augustus 2020 het “Jan Heurkenspad” in Nederasselt onthuld ter nagedachtenis aan de plaatselijke verzetsheld.
zie voor meer informatie ( toespraak en sfeerbeelden) de pagina over Jan Heurkens onderaan
Henk van Rossum, die van gereformeerde huize was, was lid van een verzetsgroep in Geldrop en had contacten met de groep van de gebroeders De Koning aan ‘t Huisven in Heeze.
Hij leverde onder meer wapens en munitie aan de gebroeders De Koning.
Toen deze verzetsgroep op 14 mei 1944 werd verraden, werd er op dezelfde dag een inval gedaan op de boerderij van de familie Van Rossum in het Peelven in Sterksel. Henk van Rossum, die op dat moment al in Geldrop woonde, werd opgedragen zich te melden. Deed hij dit niet dan werd zijn vader gearresteerd.
Nadat Van Rossum zich vervolgens in Haaren had gemeld werd hij op transport gesteld naar Dachau in Duitsland. Waarschijnlijk is hij later na een barre voettocht in Bergen-Belsen terecht gekomen.
2019-07-29 henk van rossum sterksel
2019-07-29 henk van rossum vergeten held
2019-07-29 henk van rossum levensverhaal
Voor zijn gedenksteen is een plekje voorzien op de kruisvormige begraafplaats in de Sterkselse wijk Kloostervelden, vlakbij het gedeelte dat is ingericht als kerkhof voor gesneuvelde Britse militairen. Het gedenkteken bestaat uit een betonnen sokkel met daarop een plaquette en een miljoenen jaren oud stuk versteend hout, met daarop een portret van Henk van Rossum.
zie ook https://www.sterksel.nu/nieuws/2032-gedenkteken-ter-nagedachtenis-aan-henk-van-rossum
p.s. Eigenlijk was Henk van Rossum een Geldroppenaar. In mei 1944 was hij net getrouwd en woonde met zijn vrouw in Geldrop. Hij was al langer actief in het verzet in Geldrop.
Duitse pers
De Duitse pers werd al sinds 1933 volledig gecontroleerd door de Duitse overheid. Verdraaide of verzonnen feiten over geweld en discriminatie tegen Duitstalige bewoners van deze landen werden gebruikt als excuus voor de Duitse inval. Zelfs weldenkende Duitsers slikten deze propaganda. De Duitse leraar en oorlogsveteraan Wilm Hosenfeld was in 1938 nog verontrust geweest over een toespraak van Hitler die hij “een grote staatsman, die een groot volk vertegenwoordigt, onwaardig” had genoemd. Na een jaar vol propaganda was zijn kritiek als sneeuw voor de zon verdwenen. “De eisen van de Leider waren aanvaardbaar, bescheiden, en hadden kunnen dienen tot het bewaren van de vrede”, schreef hij in een brief aan zijn zoon over Hitlers zogenaamde vredesvoorstellen.
“Alle verschillen in wereldbeschouwing en politieke overtuiging moeten nu naar de achtergrond worden geschoven. Iedereen moet Duitser zijn en opstaan voor ons Volk.”
Een vergelijking met onze tijd, waarin het…
“grootschalig gebruik van data, vergezeld van manipulatie van online informatie op onder andere sociale media, overtuigingskracht geeft aan eenentwintigste-eeuwse autoritaire ontwrichters in een mate waarvan hun voorgangers in de jaren 1930 slechts konden dromen.”
Met dit in het achterhoofd is de historie beklemmender dan je op het eerste gezicht zou denken en roept het op om ook kritisch naar hedendaagse media en politieke ontwikkelingen te kijken.
