Verzetshelden

7.2.0

Deze Verzetshelden

Deze 18 personen zijn alle op 9 augustus 1944 in Vught rond 21h00 door de bezetter vermoord.

  • de heren Gestel, Heijst, Heurkens, Hoeven, Keizer, Klein, Koning (2x), Kuil, Schoenmakers, Schijndel en Stigter waren allen betrokken bij LO / KP activiteiten in Geldrop, Mierlo, Heende, Leende en Eindhoven.
  • de heren Dijkman, Duuren, Fleurke, Mildt , Santema en Werkman waren betrokken bij de verzetskrant Trouw.

De 18 van 9 augustus 1944

Gedicht ter ere van de 18 van kamp Vught gefusileerd op 9 aug 1944 door Theo Heurkens gedateerd 1945

geblaf ..? commando’s ..! bij het doodàppèl
en achttien maal een nummer !! Wat zijn namen?
de hostie in een vloeitje - kruisje ... amen
de arm van Pater Jan, je metgezel ...

nachts in de bunker klinkt de zware zang
van cel tot cel: "mijn schild ende betrouwen"
gebroken door de vloeken en liet snauwen
van de bewakers in de holle gang ...

laarzen en boeien tussen bloesemstippen
langs de Lunetten in de avondrust ...

... de schietbaan, waar hek al je gaat ontglippen
in die orgie van brute machtswellust
nog ééns de naam der liefste op je lippen
als jij voor 't allerlaatst je trouwring kust

Toelichting door de dichter zelf:

Dit doodsappèl was op 08-08-1944;
GEBLAF = die appèls waren net het geperfectioneerd geblaf van honden over en weer.
Pater Jan van Doormaal, SVD, was ook als subversieveling in Vught. Toen zijn groep hem wilde bevrijden, zei hij: NEE! Er zijn hier ruim 600 mensen, die net als ik, geliquideerd gaan worden; ik ben de enige priester die hen de absolutie (kruisje) en de communie (hostie in een vloeitje) geef en troost. (Die hosties werden, heel klein uitgeponst in een aspirinebuisje binnengesmokkeld door een loodgieter in het holle handvat van zijn soldeerbout). Pater Jan overleefde kamp Vught en gevangenschap in Duitsland.
De laatste nacht werden allen ingesloten in de BUNKER.
De executie had plaats op 09-08-1944 's avonds om negen uur
Lunetten, oude verdedigingsgordel, waarin de executieplaats ligt.
De dood komt niet alleen . De dierbaren (echtgenote en soms ook de kinderen) krijgen hier aandacht



Louis C. Dijkman

Geboren op 5 augustus 1919 te Amsterdam.

Wanneer de oorlog uitbreekt, is Wiet Dijkman een twintigjarige student rechten aan de Vrije Universiteit. Hij is verloofd met een zus van Wim Speelman, die sinds het najaar van 1941 de drijvende kracht in de verspreiding van verzetsblad Vrij Nederland is. Ook Dijkman wordt voor VN actief en betrekt op zijn beurt mede-VU-studenten bij het blad. Begin 1943 gaat dit groepje, in navolging van Speelman, Trouw verspreiden.

Dijkman, inmiddels afgestudeerd en werkzaam als advocaat, kwam aan het hoofd van de Trouw-organisatie in Amsterdam te staan. Op 23 december 1943 overvalt de SD het hoofdkwartier van de Amsterdamse Trouw-groep. Wiet Dijkman wordt bij een vluchtpoging neergeschoten en zwaar gewond naar het Wilhelmina Gasthuis overgebracht. Een poging hem te bevrijden mislukte door verraad.

De vierentwintig verspreiders worden op 5 augustus 1944, ter dood veroordeeld. Vier dagen later, 9 augustus, wordt het vonnis aan zes van hen voltrokken, onder wie Wiet Dijkman. De volgende dag staan zeventien verspreiders voor het vuurpeloton. Een verspreider heeft gratie gekregen.

Lodewijk van Duuren

Geboren in Tilburg op 5 augustus 1917 als zoon van Thomas van Duuren en Rijna Schoneveld.

In 1935 gaat Lodewijk van Duuren aan de Vrije Universiteit wis- en natuurkunde studeren en huurt een kamer aan de Prinsengracht. Hij is lid van het studentendispuut Akademeia en raakt via dispuutgenoot Wiet Dijkman, die rechten studeert, bij de verspreiding van het verzetsblad Vrij Nederland betrokken. Begin 1943 gaat Van Duuren met Dijkman mee naar de groep die Trouw gaat uitgeven; hij wordt verspreider in Amsterdam-Oost en het centrum.

Op 23 december 1943 overvalt de SD het hoofdkwartier van de Amsterdamse Trouw-groep. Van Duuren probeert weg te komen, maar een schot in zijn been maakt aan zijn vlucht een einde.

De vierentwintig verspreiders worden op 5 augustus 1944, de dag dat Van Duuren zevenentwintig wordt, ter dood veroordeeld. Vier dagen later, 9 augustus, wordt het vonnis aan zes van hen voltrokken, onder wie Van Duuren. De volgende dag staan zeventien verspreiders voor het vuurpeloton. Een verspreider heeft gratie gekregen.

1947-09-05 lodewijk van duuren overlijdensakte tilburg

Pieter Fleurke

Geboren te Apeldoorn op 1 december 1920.

In de loop van 1943 raakt Pieter Fleurke, werkzaam in de zaak van zijn vader, betrokken bij de verzetsgroep rond Gerard Niezink, die een kruidenierswinkel in het Overijsselse Wierden heeft. De winkel fungeert als contactadres van de groep en verspreidt het verzetsblad Trouw, maar doet ook gewapenderhand van zich spreken.

In juli 1943 is de groep rond Niezink verantwoordelijk voor een geruchtmakende overval op het distributiekantoor van Hellendoorn. Fleurke en mede-Trouw-verspreider Herman Mooij, ook een Harderwijker, nemen aan de overval deel.

Samen met Andries Gort, een Trouw-verspreider uit Deventer, wordt hij op 27 januari 1944 in Niezinks winkel gearresteerd. Ze worden naar het politiebureau in Enschede afgevoerd en zwaar verhoord. De volgende dag slaat de SD nog harder toe en worden vijf Overijsselse Trouw-verspreiders opgepakt.

De vierentwintig verspreiders worden op 5 augustus 1944, ter dood veroordeeld. Vier dagen later, 9 augustus, wordt het vonnis aan zes van hen voltrokken, onder wie Pieter Fleurke. De volgende dag staan zeventien verspreiders voor het vuurpeloton. Een verspreider heeft gratie gekregen.

Henricus J.M. van Gestel

Geboren te Geldrop op 10 juni 1918 als zoon van Petrus van Gestel en Maria Verleg.

Harrie, van beroep machinebankwerker, werd in 1943 tewerkgesteld in Duitsland, maar was na een week al weer terug en dook onder.

Hij sloot zich aan bij het georganiseerde verzet en onder de schuilnaam Hendriks of de Leeren jas was hij bezig met de verspreiding van illegale bladen, het onderbrengen van onderduikers en geallieerde piloten. Ook regelde hij levensmiddelen en bonkaarten. Harrie schuwde ook het gewapende verzet niet. Hij nam als lid van de KP-St.Oedenrode deel aan overvallen op distributiekantoren, onder meer in de nacht van 16 op 17 april 1944 in Geldrop. Hier had Harrie de leiding. Er werden grote aantallen bonnen en Tweede distributiestamkaarten buitgemaakt

Harrie verloofde zich met Annie, een jongere zus van Hendrik van Hoeven.

Er zou in de nacht van 13 op 14 mei een wapendropping plaatsvinden. Die is niet doorgegaan en waarschijnlijk verraden. Op 14 mei 1944 valt de SD de boerderij van de Koning binnen. Harry van Gestel is een van de verzetsstrijders daar aanwezig. Hij wordt opgepakt en afgevoerd naar Haaren. Op 9 augustus 1944 wordt Harry van Gestel door de Duitsers te Vught gefusilleerd.

2019-06-22 harrie van gestel brief philips inzake overlijden

Aart A van Heijst

Geboren te Someren op 20 april 1908 als zoon van Adrianua van Heijst en Wilhelmijntje van Maane.

Aart is gehuwd met Plonia de Koning en heeft twee kinderen, hij woont in Asten waar hij werkzaam is als landbouwer.

Via zijn echtgenote wordt Aart betrokken bij de verzetsgroep rond de familie De Koning in Heeze. Hij helpt onderduikers en joden en verbergt ook wapens.
Op 14 mei 1944 wordt Aart door de Duitsers gearresteerd en afgevoerd naar Haaren. Op 9 augustus 1944 wordt hij door de Duitsers te Vught gefusilleerd.

Johannes J.H. Heurkens

Geboren te Nederasselt op 16 juli 1907 als zoon van Herman Heurkens en Petronella van Haren.

Jan, gemeentesecretaris in Geldrop, was betrokken bij de vervalsingsdienst van de Geheime Dienst Nederland. Jan was tijdens de oorlog lid van de LO-groep Eindhoven / Geldrop. Volgens de Duitsers was Jan zelfs de leider van deze groep. De LO-groep Eindhoven / Geldrop was verantwoordelijk voor verschillende overvallen, bijvoorbeeld op de distributie kantoren in Geldrop en Mierlo. Toen de verzetsgroep rond de familie de Koning gearresteerd was en de leider van de groep ontbrak, meende de SD dat Jan Heurkens hetnetwerk leidde.

Op 22 mei 1944 wordt Jan Heurkens opgepakt. Over de ondervragingen geeft Jan Heurkens aan vertrouwde bezoekers te kennen dat de Duitsers veel dingen exact wisten, maar hem bovendien betichten van ernstige zaken die andere verzetshelden gepleegd hebben. Op 9 augustus 1944 wordt Jan Heurkens door de Duitsers te Vught gefusilleerd.

Hendrik van Hoeven

Geboren in Heeze op 17 october 1907 als zoon van Evert van Hoeven en Cornelia Ariana de Jong.

Tijdens de oorlog woonde Hendrik met zijn vrouw Hendrika Wassink in de Edelweissstaat te Eindhoven. Hendrik, van beroep constructie-tekenaar, was actief bij de LO-Eindhoven. Samen met zijn vrouw bood hij onderdak aan Joodse onderduikers. Hij is ook behulpzaam geweest bij het plegen van overvallen. Hij werkte onder de schuilnaam Mathijssen.

De jongere zus van Hendrika, Annie, was verloofd met Harry van Gestel. Harry en Hendrik werkten samen in het verzet.
Er zou in de nacht van 13 op 14 mei een wapendropping plaatsvinden. Die is niet doorgegaan en waarschijnlijk verraden. Op 14 mei 1944 valt de SD de boerderij van de Koning binnen. Hendrik van Hoeven is een van de verzetsstrijders daar aanwezig. Hij wordt opgepakt en afgevoerd naar Haaren. Op 9 augustus 1944 wordt Hendrik van Hoeven door de Duitsers te Vught gefusilleerd.

Reinder L Keizer

Geboren te Den Helder op 26 juni 1905

Rein Keizer stamt uit een militair geslacht. Hij werkt als correspondent in de Engelse en Duitse taal voor Philips in Eindhoven.

Reinder Keizer wordt lid van een verzetsgroep in Geldrop, verbergt wapens en doet mee aan overvallen met de boerderij De Zwarte Plak als uitvalsbasis.
Er zou in de nacht van 13 op 14 mei een wapendropping plaatsvinden. Die is niet doorgegaan en waarschijnlijk verraden. Op 14 mei 1944 valt de SD de boerderij van de Koning binnen. Rein Keizer is een van de verzetsstrijders daar aanwezig. Hij wordt opgepakt en afgevoerd naar Haaren. Op 9 augustus 1944 wordt Rein Keizer door de Duitsers te Vught gefusilleerd.

Hendrikus Klein

Geboren op 28 augustus 1914 te Amersfoort als zoon van Hendrikus Klein en Heintje Fidder.

Hendrikus, getrouwd met Wilhelmina Voss, is wachtmeester der gemeentepolitie in Apeldoorn. Hendrikus is tijdens de oorlog betrokken bij de verzetsgroep rond de familie De Koning in Heeze. Hoe Henrdikus betrokken is geraakt bij het verzet in Brabant en zijn rol binnen deze verzetsgroep zijn onbekend.
Er zou in de nacht van 13 op 14 mei een wapendropping plaatsvinden. Die is niet doorgegaan en waarschijnlijk verraden. Op 14 mei 1944 valt de SD de boerderij van de Koning binnen. Er zijn op dat moment 16 verzetslieden aanwezig waaronder Hendrikus Klein is waarschijnlijk een van de verzetsstrijders daar aanwezig. Op 9 augustus 1944 wordt Hendrikus Klein door de Duitsers te Vught gefusilleerd.

1947-05-28 hendrikus klein overlijdensakte

Arie de Koning

Geboren op 15 december 1919 te Batenburg als zoon van Jacob de Koning en Cornelia Kooijman.

De familie De Koning vestigt zich in 1932 op een nieuwe boerderij in Heeze, het Huisven genaamd. Deze boerderij heeft 60 hectare grond en is daarmee een van de grotere boerenbedrijven in de omtrek. Het gezin bestaat uit 13 kinderen en tot de meidagen van 1940 leeft de familie er rustig.

Na het uitbreken van de oorlog vangt de familie veel soldaten op die op de vlucht zijn. Ze krijgen voedsel en onderdak en worden door de vijandelijke linies heen geloodst als dat nodig is.
Al snel vangt de familie onderduikers op, na het helpen van soldaten is dit slechts een kleine stap. Zo raakt de familie betrokken bij de plaatselijke LO, maar liefst vier gezinsleden gaan zich actief met het verzet bezig houden. Arie, Huib, Gerrit en Willem de Koning en een schoonzoon, Arie van Heijst. Zij maken via de LO kennis met de KP en leren omgaan met wapens en het coderen van berichten die naar Engeland moeten worden verzonden of berichten die bedoeld zijn voor andere verzetsorganisaties.

De Duitsers voeren een leveringsplicht in voor boeren. De familie De Koning laat vanaf dat moment veel grond braak liggen zodat ze niet aan de Duitse Wehrmacht hoeft te leveren. Burgers uit de omgeving en onderduikers worden zoveel mogelijk geholpen

De boerderij van de familie De Koning wordt dan langzaamaan een uitvalsbasis voor het verzet tot in de verre omstreken. Zo zijn er contacten met de LO uit Eindhoven en Geldrop, worden er wapens verborgen en is de familie in het bezit van grote partijen bonkaarten. Uiteindelijk bestaat de verzetsgroep rond de familie De Koning uit ongeveer 35 personen. Zij overvallen distributiekantoren en gemeentehuizen, onder andere in Mierlo, Heeze en Geldrop. De buitgemaakte bonkaarten worden ook gebruikt door de familie Poels, ook een boerenfamilie die op boerderij De Zwarte Plak woont.

Eerste inval: In de nacht van 12 op 13 juli 1943 doet de SD een eerste inval, ze zijn op zoek naar vijf joodse onderduikers. Een dertienjarige zoon springt nog op tijd naar buiten om de onderduikers te waarschuwen. De SD treft slechts één onderduiker aan, die verklaart pas net te zijn gearriveerd. Na enige bemiddeling van de dokter wordt Jacob de Koning weer vrijgelaten.

Tweede inval: Op 14 mei 1944 valt de SD de boerderij opnieuw binnen. Er zijn op dat moment 16 verzetslieden aanwezig buiten de familie De Koning. Er zou in de nacht van 13 op 14 mei een wapendropping plaatsvinden. Die is niet doorgegaan en waarschijnlijk verraden. Huib de Koning probeert nog te vluchten maar wordt neergeschoten en zwaar mishandeld. Ook de anderen worden zwaar mishandeld. Een dokter probeert nog Huib de vrachtwagen in te helpen, maar hij wordt er door een Duitser ingegooid. Floor en Gerrit, maar 16 en 19 jaar oud, worden gedwongen de opslagplaats van wapens en bonkaarten te openen. En de 13 jaar oude Klaas moet de woning van Arie van Heijst aanwijzen waarop deze ook gearresteerd kan worden. De vader van de broers De Koning wordt dankzij het ingrijpen van de dokter niet meegenomen. Huib, Arie, Wim en Gerrit worden naar Haaren gebracht en komen later in Vught terecht. Op 9 augustus 1944 wordt Arie de Koning door de Duitsers te Vught gefusilleerd.

Huibrecht de Koning

Geboren op 8 mei 1917 te Batenburg als zoon van Jacob de Koning en Cornelia Kooijman

De familie De Koning vestigt zich in 1932 op een nieuwe boerderij in Heeze, het Huisven genaamd. Deze boerderij heeft 60 hectare grond en is daarmee een van de grotere boerenbedrijven in de omtrek. Het gezin bestaat uit 13 kinderen en tot de meidagen van 1940 leeft de familie er rustig.

Na het uitbreken van de oorlog vangt de familie veel soldaten op die op de vlucht zijn. Ze krijgen voedsel en onderdak en worden door de vijandelijke linies heen geloodst als dat nodig is.
Al snel vangt de familie onderduikers op, na het helpen van soldaten is dit slechts een kleine stap. Zo raakt de familie betrokken bij de plaatselijke LO, maar liefst vier gezinsleden gaan zich actief met het verzet bezig houden. Arie, Huib, Gerrit en Willem de Koning en een schoonzoon, Arie van Heijst. Zij maken via de LO kennis met de KP en leren omgaan met wapens en het coderen van berichten die naar Engeland moeten worden verzonden of berichten die bedoeld zijn voor andere verzetsorganisaties.

De Duitsers voeren een leveringsplicht in voor boeren. De familie De Koning laat vanaf dat moment veel grond braak liggen zodat ze niet aan de Duitse Wehrmacht hoeft te leveren. Burgers uit de omgeving en onderduikers worden zoveel mogelijk geholpen

De boerderij van de familie De Koning wordt dan langzaamaan een uitvalsbasis voor het verzet tot in de verre omstreken. Zo zijn er contacten met de LO uit Eindhoven en Geldrop, worden er wapens verborgen en is de familie in het bezit van grote partijen bonkaarten. Uiteindelijk bestaat de verzetsgroep rond de familie De Koning uit ongeveer 35 personen. Zij overvallen distributiekantoren en gemeentehuizen, onder andere in Mierlo, Heeze en Geldrop. De buitgemaakte bonkaarten worden ook gebruikt door de familie Poels, ook een boerenfamilie die op boerderij De Zwarte Plak woont.

Eerste inval: In de nacht van 12 op 13 juli 1943 doet de SD een eerste inval, ze zijn op zoek naar vijf joodse onderduikers. Een dertienjarige zoon springt nog op tijd naar buiten om de onderduikers te waarschuwen. De SD treft slechts één onderduiker aan, die verklaart pas net te zijn gearriveerd. Na enige bemiddeling van de dokter wordt Jacob de Koning weer vrijgelaten.

Tweede inval: Op 14 mei 1944 valt de SD de boerderij opnieuw binnen. Er zijn op dat moment 16 verzetslieden aanwezig buiten de familie De Koning. Er zou in de nacht van 13 op 14 mei een wapendropping plaatsvinden. Die is niet doorgegaan en waarschijnlijk verraden. Huib de Koning probeert nog te vluchten maar wordt neergeschoten en zwaar mishandeld. Ook de anderen worden zwaar mishandeld. Een dokter probeert nog Huib de vrachtwagen in te helpen, maar hij wordt er door een Duitser ingegooid. Floor en Gerrit, maar 16 en 19 jaar oud, worden gedwongen de opslagplaats van wapens en bonkaarten te openen. En de 13 jaar oude Klaas moet de woning van Arie van Heijst aanwijzen waarop deze ook gearresteerd kan worden. De vader van de broers De Koning wordt dankzij het ingrijpen van de dokter niet meegenomen. Huib, Arie, Wim en Gerrit worden naar Haaren gebracht en komen later in Vught terecht. Op 9 augustus 1944 wordt Huib de Koning door de Duitsers te Vught gefusilleerd.

Abraham J. van Kuil

Geboren te Utrecht op 4 september 1922.

Als Abraham van Kuil in 1942 wordt opgeroepen voor gedwongen tewerkstelling in Duitsland, vlucht hij vanuit Neuendorf door te ontsnappen via de vloerdelen van de trein en duikt (begin 1944) onder bij de familie De Koning in Heeze. Het huis van de familie De Koning is een onderkomen voor een verzetsgroep waar ook vier zonen De Koning deel van uitmaken. De groep pleegt onder andere overvallen op verscheidene distributiekantoren.
Er zou in de nacht van 13 op 14 mei een wapendropping plaatsvinden. Die is niet doorgegaan en waarschijnlijk verraden. Op 14 mei 1944 valt de SD de boerderij van de Koning binnen. Abraham van Kuil is een van de verzetsstrijders daar aanwezig. Hij wordt opgepakt en afgevoerd naar Haaren. Op 9 augustus 1944 wordt Abraham van Kuil door de Duitsers te Vught gefusilleerd.

 

Bram is uit het kamp ontsnapt tussen de vloerdelen van de trein met enkel een zak suiker op zak. Hij kwam rond januari/februari 1944 in Nederland

Johannes Reinier de Mildt

Geboren op 26 februari 1924 te Zeist als zoon van Johannes de Mildt en Johanna van der Blonk.

Jan de Mildt is zestien jaar wanneer de oorlog uitbreekt. Hij werkt dan als gemeenteambtenaar in zijn geboorte- en woonplaats Zeist. Een jaar later, in mei 1941, belandt hij al achter de tralies, nadat hij stencils heeft verspreid waarin wordt opgeroepen de Nederlandse gevallenen van de meidagen van 1940 te herdenken. De Mildt wordt zeven weken vastgehouden in de Kriegswehrmachtgefängnis aan de Gansstraat in Utrecht.

In de zomer van 1943 probeert De Mildt, samen met drie vrienden, naar Engeland over te steken. Het kwartet strandt in Brussel.

Eind juli 1943 zijn de vrienden weer terug in Nederland. De Mildt gaat zich vervolgens voor de verzetskrant Trouw inzetten. Van zijn plaatsgenoot Jaap de Graaf, die economie studeert aan de Amsterdamse Gemeentelijke Universiteit, krijgt De Mildt de kranten, die hij in Zeist rondbrengt. Algauw wordt hij ook in Amsterdam voor Trouw actief.

Op 23 december 1943 overvalt de SD het hoofdkwartier van de Amsterdamse Trouw-groep. De Mildt wordt meteen gegrepen; twee andere medewerkers, Wiet Dijkman en Lodewijk van Duuren, worden een paar uur later gepakt. De volgende dag wordt nog een vierde verspreider, Willem Santema, gearresteerd. De Mildt en Santema worden naar het huis van bewaring aan de Weteringschans overgebracht, vanwaar ze naar de SD-gevangenis in het Noord-Brabantse Haaren gaan. Daar belanden Dijkman en Van Duuren ook, nadat ze zijn hersteld van hun schotwonden die ze tijdens hun arrestatie hebben opgelopen.

De vierentwintig verspreiders worden op 5 augustus 1944, ter dood veroordeeld. Vier dagen later, 9 augustus, wordt het vonnis aan zes van hen voltrokken, onder wie Jan de Mildt. De volgende dag staan zeventien verspreiders voor het vuurpeloton. Een verspreider heeft gratie gekregen.

Willem Santema

Geboren op 2 maart 1902 te Scharnegoutum

Willem Santema’s jeugdjaren spelen zich grotendeels af op boerderij ‘Swetteheim’ aan de Blankedalweg in het Friese Scharnegoutum. Santema is politiek-maatschappelijk actief. Zowel in Scharnegoutum als Sneek is hij gemeenteraadslid. Voorts is hij hoofdbestuurslid van de Christelijk Nationale Werkmansbond en bezoekt hij in die functie congressen in het buitenland, ook in Duitsland. Hij maakt er kennis met het nationaalsocialistische regime, dat in mei 1940 Nederland overrompelt.

Een jaar later neemt Santema, samen met Roel Walda, mede-eigenaar van de plaatselijke radiocentrale, het voortouw tot het Sneker verzet. Ze verlenen hulp aan onderduikers en begeven zich op het terrein van de illegale pers. In het voorjaar van 1943 is Santema een van de oprichters van de Raad van Verzet, die zich vooral met sabotage en gewapende acties gaan bezighouden.

Sinds begin 1943 is Santema, die inmiddels naar Amsterdam is uitgeweken en daar een onderduikadres heeft, ook actief voor het verzetsblad Trouw. Aan het einde van dat jaar, vlak voor kerst, doet de SD een inval in het hoofdkwartier van Trouw. Op 24 december 1943, een dag na de inval, komt hij nietsvermoedend binnenlopen en wordt gearresteerd.

De vierentwintig verspreiders worden op 5 augustus 1944, ter dood veroordeeld. Vier dagen later, 9 augustus, wordt het vonnis aan zes van hen voltrokken, onder wie Willem Santema. De volgende dag staan zeventien verspreiders voor het vuurpeloton. Een verspreider heeft gratie gekregen.

Theodorus van Schijndel

Geboren te Heeswijk op 10 januari 1920 als zoon van Theo van Schijndel en Catharina Neelen.

Theo was landbouwer en woonde tijdens de oorlog in St-Oedenrode. Hij was leider van een KP-groep die in de buurt van St-Oedenrode opereerde. Zo voerden zij de overvallen uit op distributiekantoren in Veghel en Cuijk.

Waarschijnlijk is hij opgepakt op 14 mei 1944 en op 9 augustus 1944 door de Duitsers te Vught gefusilleerd.

No data

Franciscus J. Schoenmakers

Geboren in Eindhoven, Stratum op 5 november 1912, zoon van Hendrik Schoenmakers en Joanna Savelkous. Hij was gehuwd met Hendrika Heesakkers.

Frans woont tijdens de oorlog in Eindhoven en was leider van de LO-Eindhoven / Geldrop en ook actief in een KP.

Frans en zijn medeverzetsstrijders pleegden overvallen, onder meer in Geldrop en Mierlo. Als arbeider bij de Nederlandse Spoorwegen pleegde hij sabotagedaden bij Duits vervoer per trein

Hij is opgepakt op 24 mei 1944 en naar Haaren afgevoerd en op 9 augustus 1944 door de Duitsers te Vught gefusilleerd.

Jacob Stigter

Geboren op 23 juli 1924 te Honselaarsdijk.

In 1943 vaardigden de Duitsers een verordening uit dat alle mannen van 18 tot 40 jaar zich moesten melden om in Duitsland te werk gesteld te worden. Jaap zei : “dat nooit!” en zocht een adres om onder te duiken. Hij had bij een boer in Neede een plaats gevonden. Jaap Stigter woont tijdens de oorlog in Neede en is tuinarbeider van beroep.

Jaap maakt tijdens de oorlog deel uit van de KP-Neede.

Douwe Werkman

Geboren op 12 juli 1914 in Groningen

Douwe Werkman en zijn vrouw Greet openen in 1941 de Christelijke Boekwinkel Werkman aan de Utrechtse Oudegracht. Twee jaar later is de winkel een aanloop- en vergaderadres van verspreiders van het verzetsblad Trouw. In de winkel verborgen zij onderduikers. Ook vergaderden daar de kopstukken van de Trouwgroep

Eind september 1943 vallen op het Utrechtse Stationsplein twee topverspreiders van Trouw in handen van de SD. Beiden kennen het contactadres aan de Oudegracht, wat voor Werkman reden is onder te duiken. Op 15 oktober 1943, drie weken na de arrestaties op het Stationsplein, keert Werkman huiswaarts voor een afspraak. De SD zit op hem te wachten.

De vierentwintig verspreiders worden op 5 augustus 1944, ter dood veroordeeld. Vier dagen later, 9 augustus, wordt het vonnis aan zes van hen voltrokken, onder wie Douwe Werkman. De volgende dag staan zeventien verspreiders voor het vuurpeloton. Een verspreider heeft gratie gekregen.

Greet was zeven maanden zwanger van het tweede kind toen Douwe in oktober 1943 werd opgepakt.Toen douwe in die augustusmaand 1944 voor het vuurpeloton stierf was zijn zoon acht maanden oud, hij had hem nooit gezien.

De tijd

De vooroorlogse maatschappij...

De Nederlandse burger voelde zich indertijd op de eerste plaats lid van zijn eigen leefgemeenschap, zijn dorp of stad en zijn streek. Het katholieke zuiden, met zijn als gemoedelijk bekend staande bevolking en zijn grote gezinnen, had in de afgelopen eeuw een grote ontwikkeling doorgemaakt.

Van een economisch en cultureel achtergebleven gebied naar een regio die nationaal gezien meetelde, ook al hadden de zuiderlingen zelf nog het gevoel achtergesteld te zijn. De oorzaken van die emancipatie lagen vooral op economisch en politiek terrein. Het binnendringen van het moderne kapitalisme uitte zich tussen 1900 en 1930 heel duidelijk doordat de industrie en nijverheid de tot dan toe leidende positie van de landbouw als voornaamste werkgever overnamen.

Evenals de rest van Nederland werd het oplevende zuiden ernstig getroffen door de diepe economische crisis van de jaren dertig. Een sterke en langdurige teruggang in de economische bedrijvigheid was er het gevolg van: sluiting van bedrijven, grote aantallen werkelozen en verarming in alle bedrijfstakken toonden de schaduwzijde van de modernisering en van de opneming in de wereldeconomie.

De eerste jaren van de bezetting...

De overrompelende schok van de Duitse inval en de bezetting leidde in eerste instantie tot een grondige desoriëntatie bij nagenoeg iedereen. Het perspectief van een nabije Duitse eind-overwinning en een blijvende suprematie van Nazi-Duitsland op het Europese vasteland was daarbij veelal bepalend. De aanvankelijk soepele opstelling van de bezettingsautoriteiten en de relatief correcte houding van de Duitse militairen wekte tevens een kritisch-afwachtende houding onder de bevolking in de hand een soort oriënterende voorfase van het zich pas later aftekenende spectrum van collaboratie tot verzet. Voorlopig was men de NSB veel vijandiger gezind dan de bezetter. Behalve de zuidelijke provincies dacht aan verzet nog niemand.

De Duitsers voeren veel sociale verbeteringen in zoals kinderbijslag, belastingverlaging, ontslagverbod, betere ziektekostenverzekering. Ondanks deze maatregelen daalt de levensstandaard erg snel. Nederland is een wingewest geworden en de Duitsers zijn bezig het hele land leeg te roven.

In de eerste wereldoorlog was Nederland neutraal gebleven, maar voor de zuidelijke provincies waren oorlog en front toen zeer nabij geweest. De grote stroom Belgische vluchtelingen, de smokkelaars en verdwaalde vliegtuigen en beschietingen in de grensstreek creëerden die betrokkenheid.
Ruim twintig jaar later verliep de vluchtelingenstroom van noord naar zuid met een groeiende stroom uit Duitse krijgsgevangenschap ontsnapte, met name Franse soldaten, die in de eerste oorlogsjaren probeerden Frankrijk te bereiken.

De directe agressie van de bezetter richtte zich in 1940-1941 voorlopig nog tot bepaalde minderheidsgroepen uit de bevolking, die als meest uitgesproken vijanden van het nationaalsocialisme werden beschouwd: de joden en de communisten. De uitbreiding van de Arbeitseinsatz (de verplichte tewerkstelling in Duitsland) en het terugroepen in krijgsgevangenschap van de Nederlandse militairen in het voorjaar van 1943 hebben velen de ogen geopend.

De jaren 1943-1944 ...

De illegale pers groeide in omvang en verscheidenheid en er werd een massaal beroep gedaan op de illegale mogelijkheden om zich aan de Duitse maatregelen te onttrekken. De kleine lokale verzetskernen ontwikkelden zich tot een landelijk gecoördineerde en gespecialiseerde organisaties waarin de hulpverlening aan onderduikers en andere vervolgden een centrale plaats innamen zowel qua functies en qua omvang. Vele activiteiten zijn daarvan afgeleid.

De terreur van de bezetter in de vorm van uitbuiting en vervolging nam in de loop van 1944 verder toe. In de laatste maanden voor de bevrijding van zuid Nederland bereidden met name de gewapende verzet en de diverse inlichtingen groepen zich voor op specifieke taken ter assistentie van de militaire operaties van het geallieerde leger. Juist in deze periode kreeg het verzet zware slagen te verduren